Շախմատը ենթադրում է բազմաթիվ ռազմավարական և մարտավարական գործողություններ։ Այդ գործողություններն անկախ են իրենց մտահղացումներով, կարող են ստեղծվել յուրաքանչյուր նոր դիրքից կամ քայլից հետո, սակայն փոխկապակցված են միմյանց հետ և ուղղված են ընդհանուր ռազմավարական պլանի իրագործմանը։ Այդպիսի գործողություններ են մարտավարումը, խաղաքարերի վերադասավորումը, փոխանակումները, մրցակցի ճամբարում թուլություններ ստեղծելը և այլն։
Շախմատում գոյություն ունեն բազմաթիվ մարտավարական հնարքներ։ Դրանցից են ` կրկնակի հարվածը, կապը, բաց հարձակումը, գծայի հարձակումը, հրապուրումը, շեղումը, պաշտպանություան վերացումը, ծուղակը, դաշտի ազատումը և այլն։Սրանք պատկանում են հնարքների երկու տեսակներին` կտրուկ և օժանդակ։Կտրուկ են այն հնարքները, որոնք ունեն 
Կտրուկ են այն մարտավարական հնարքները, որորնք ունեն ինքնուրույն նշանակություն , իսկ օժանդակ մարտավարական հնարքները կատարում են օգնող , աջակցող նշանակություն և չեն կարող հանդես գալ ինքնուրույն։Դրանցից են `շեղումը և հրապուրումը, կան նաև բազմաթիվ մարտավարական մտահղացումները, որոնց հիման վրա կառուցվում են գրոհը ծանրաբեռնված խաղաքարի, անպաշտպան խաղաքարի վրա, անցունակ զինվորի ստեղծումը, արքայի դիրքերի թուլությունն օգտագործելը, կապով կաշկանդելը, մատային տիպային դիրքերի կառուցումը և այլն։
- Դասախոս: Անահիտ Գևորգյան